ԹԱԳՎԻՄԻ ՎԱԳԱՅԻ ։ ԼՐՈՅ ԳԻՐ ։ Առաջին ամ տպագրութեան հայերէն թարգմանութեան / Արտօնատէր՝ Աղեքսանդր Պլաք

1832 թ․ առաջին թուին "Թագվիմի Վագայի ։ Լրոյ գիր" անունը յաջորդ թուէն փոխուել է "ԼՐՈՅ ԳԻՐ ՄԵԾԻ ՏԷՐՈՒԹԵԱՆՆ ՕՍՄԱՆԵԱՆ"։ Գ․ Գալէմքեարեանը "Պատմութիւն հայ լրագրութեան" գրքում նշում է․ "Որովհետեւ Թագվիմի Վագայի տաճկերէն լրագրոյն հրատարակութեան օրէն մինչեւ 1832 Յունուար՝ տասնումէկ թիւ հրատարակուած էր, նոյն լրագրոյ հայ թարգմանութեան առաջին թիւն սկսաւ տաճկերէնի 12դ թուէն՝ 1832, Յունուար 13ին, եւ փոխանակ Թիւ 1 դնելու՝ դրուեցաւ Թիւ 12, ինչպէս կը զեկուցուի նոյն թուոյն մէջ։ Այս հայերէն թարգմանութիւնն հրատարակութեան որոշ ժամանակամիջոց չունէր, այլ մերթ 7 օր անգամ մը եւ մերթ 14-20 օր անգամ մը կը հրատարակուէր։ Երկրորդ (որ է 13դ) թուէն սկսեալ անունը կերպարանափոխեցաւ եւ կոչեցաւ Լրոյ գիր Մեծի Տէրութեանն Օսմանեան։"

Աղբիւրներ․ <br/><li><a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/188730/edition/171371" target="_blank">Ղուկասյան Վ.Գ. Պոլսահայ մամուլի սկզբնավորման պատմությունից. Պատմա-բանաս․ հանդես, 1969, #1 էջ 182-192</a><li><a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/286658/edition/263176" target="_blank"> Գալէմքեարեան Գ., Պատմութիւն հայ լրագրութեան, Վիեննա, 1893, էջ 25-27</a><li><a href="http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/menalib/content/pageview/2739446" target="_blank"> Johann Strauss "A Constitution for a Multilingual Empire. Translations of the Kanun-i Esasi and Other Official Texts into Minority Languages․" The First Ottoman Experiment in Democracy, page 20 - 52․ Series: Istanbuler Texte und Studien (ITS), vol. 18</a><a href="http://lraber.asj-oa.am/1474/1/61.pdf" target="_blank"></a><li><a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/37801/edition/33941" target="_blank">Ղուկասյան Վ. Գ. «Լրո գիրը» որպէս սկզբնաղբյուր, Լրաբեր հասարակական գիտությունների, 1969, թ. 6, էջ 61-68</a>

Իւրաքանչիւր թիւին էջերի համարակալումը կը սկսի մէկ-ով:

1832 թ․ առաջին թիւին 8-րդ էջին վերջին մէջ կայ նշում․ "ԼՐՈՅ ԳԻՐԸ որ օրական դիպուածները կը ծանուցանէ, յՕսմանեան հզօր Տէրութէն կոչեցաւ ԹԱԳՎԻՄԻ ՎԱԳԱՅԻ, որ յայլ լեզուս Գազէթա և կամ այլ ինչ անուանի։ Թագվիմի վագայի խանէի ամիրէ ١١ կոչված Արքունի տպագրատանը մէջը՝ Տաճկական լեզվաւ տպագրուի սկսած օրէն Լրոյ գրերը մինչև հիմա ١١ Նումէրա տպվեցաւ, այս անգամին տպվելու Լրոյ գիրը ١٢ Նումէրան ըլլալուն համար՝ անկէց թարգմանեալ հայերէն Լրոյ գիրնալ ١٢ Նումէրայէն սկիզբն եղաւ։

Բնագիրը՝ հայերէն

<b>Վիեննական Մխիթարեան Մենաստանում</b> 1832 թ․</b> թիւերը կազմուած եւ ամփոփուած են 1 թղթածրարում, դասիչն է <b>881-2 / L . IV. 5</b>: Առկայ են հետեւեալ թիւերը․<br/>
<b>1832 թ․՝</b> ընդամէնը 168 թերթ։ Առկայ են․ <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296108/edition/271737?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 12 (<b>իրականում թիւ 1</b>)</b> </a>՝ 13 Յունվար (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296109/edition/271738?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 13 </b> </a>՝ 27 Յունվար (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296110/edition/271739?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 14 </b> </a>՝ 8 Փետրվարի (8 էջ=6 էջ տեքստով եւ 2 դատարկ էջ),<a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296112/edition/271740?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 15 </b> </a>՝ 17 Փետրվարի (4 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296113/edition/271741?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 16 </b> </a>՝ 25 Փետրվարի (8 էջ),<a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296114/edition/271742?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 17 </b> </a>՝ 5 Մարտի (8 էջ),<a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296115/edition/271743?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 18 </b> </a>՝ 15 Մարտի (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296116/edition/271745?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 19-20 </b> </a>՝ 4 Ապրիլի (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296117/edition/271746?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 21 </b> </a>՝ 15 Ապրիլի (8 էջ=7 էջ տեքստով եւ 1 դատարկ էջ),<a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296118/edition/271747?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 22-23 </b> </a>՝ 25 Ապրիլի (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296119/edition/271748?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 24 </b> </a>՝ 2 Մայիսի (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296120/edition/271749?language=hyw" target="_blank"> <b>թիւ 25 </b> </a>՝ 9 Մայիսի (8 էջ),<a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296121/edition/271750?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 26 </b> </a>՝ 14 Մայիսի (8 էջ=7 էջ տեքստով եւ 1 դատարկ էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296122/edition/271751?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 27 </b> </a>՝ 23 Մայիսի (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296123/edition/271752?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 28 </b> </a>՝ 28 Մայիսի (8 էջ),<a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296124/edition/271753?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 29 </b> </a>՝ 4 Յունիսի (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296125/edition/271754?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 30 </b> </a>՝ 11 Յունիսի (8 էջ),<a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296126/edition/271755?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 31 </b> </a>՝ 21 Յունիսի (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296127/edition/271756?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 32 </b> </a>՝ 5 Յուլիսի (8 էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296128/edition/271757?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 33 </b> </a>՝ 15 Յուլիսի (8 էջ):<br/><b>1840 թ․</b> թիւերը կազմուած եւ ամփոփուած են 1 թղթածրարում, դասիչն է <b>2292 / L . XI. 4</b>: Սոյն թղթածրարում են ամփոփուած նաեւ «ՅԱՅՏԱՐԱՐ ԳԻՐ ԼՐՈՅ», «ՅԱՅՏԱՐԱՐ ԼՐԱԳԻՐ», «ՍՈՒՐՀԱՆԴԱԿ ԿՈՍՏԱՆԴԵԱՆ», «ՍՈՒՐՀԱՆԴԱԿ ԲԻՒԶԱՆԴԵԱՆ» թիերը։ <br/><b>1840 թ․՝ </b>առկա են հետեւեալ թիւերը․ <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296130/edition/271758?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 6 </b> </a>՝ 14 Մարտի (4 էջ=3 էջ տեքստով եւ 1 դատարկ էջ), <a href="https://arar.sci.am/dlibra/publication/296132/edition/271759?language=hyw" target="_blank"> <b> թիւ 11 </b> </a>՝ 1 Յուլիսի (4 էջ):

Շարունակած է որպէս «ՅԱՅՏԱՐԱՐ ԳԻՐ ԼՐՈՅ» (1840-1842թթ.), «ՅԱՅՏԱՐԱՐ ԼՐԱԳԻՐ» (1846-1849թթ.), «ՍՈՒՐՀԱՆԴԱԿ ԿՈՍՏԱՆԴԵԱՆ» (1849թ), «ՍՈՒՐՀԱՆԴԱԿ ԲԻՒԶԱՆԴԵԱՆ» (1849-1850թթ):

T=2 տարի